Dobre światło to podstawowe narzędzie w rękach fotografa lub filmowca. Wiedzą o tym nawet te osoby, które znają jedynie aparaty ze swoich smartfonów i używają ich głównie na wakacjach. „Pod światło nie wyjdzie”, czy „chodź bardziej do światła” to hasła, które możemy usłyszeć nawet od całkowitych amatorów. Kolejny krok wtajemniczenia na poziomie podstawowym to oświetlenie twarde i miękkie. Intuicyjnie każdy domyśla się, o co chodzi, ale na pewno warto omówić ten temat nieco szerzej. I właśnie tym zajmiemy się w naszym dzisiejszym artykule, przemycając kilka dodatkowych zagadnień.
Mimo że głównym bohaterem tekstu będzie światło miękkie, chcielibyśmy potraktować temat nieco bardziej przekrojowo. Właśnie dlatego, w kolejnych akapitach dowiesz się:
- Z jakimi rodzajami światła spotykamy się w fotografii i filmie?
- Jak dzielimy typy światła w fotografii studyjnej?
- * W jakich sytuacjach potrzebujesz miękkiego światła?
- Gdzie przydaje się twarde światło?
- Jak zmiękczyć światło?
- Co możesz wykorzystać do zmiękczenia światła metodą DIY (za darmo)?
- Jakie modyfikatory pozwalają zmiękczyć światło?
- Jak uzyskać miękkie światło bez dodatkowych akcesoriów?
Światło twarde i miękkie
Jeden z podstawowych podziałów światła w fotografii lub filmie to ten związany z jego charakterystyką. Twardość i miękkość jest czymś, co określamy zazwyczaj za pomocą zmysłu dotyku, ale w tym przypadku wystarczą nam oczy. Wystarczy zwrócić uwagę na cienie…
Światło twarde
Twarde światło, nazywane również ostrym najłatwiej rozpoznasz po wyraźnych i mocno zarysowanych cieniach. Spotkasz się z nim najczęściej wtedy, gdy źródło oświetlenia będzie małe w porównaniu do obiektu, na który jest skierowane. Fotografowie (szczególnie ci, którzy zajmują się portretami) często unikają twardego światła. Wynika to z tego, że uwydatnia ono niedoskonałości twarzy, takie jak blizny lub zmarszczki. Aby pracować z takim światłem, trzeba mieć konkretną wizję, w której ostre kontrasty i cienie mają określone zadanie.
Światło miękkie
W fotografii i filmie znacznie częściej stosuje się oświetlenie miękkie, zwane również rozproszonym. Aby je uzyskać, potrzebny będzie pewnego rodzaju „filtr”. W naturze tworzą go np. chmury, które odbijają promienie słońca w wielu różnych kierunkach. W mniejszej skali rozproszenie uzyskamy dzięki dyfuzorom, które pozwalają uzyskać miękkość. Wynika to z tego, że światło przepuszczone przez filtr pada na obiekt pod różnymi kątami, co pozwala uzyskać równomierność i pozbawia kadr ostrych cieni. Wady? W niektórych przypadkach miękkie światło może być nieco zbyt płaskie.
Inne rodzaje światła w fotografii i filmie
Eksplorując kolejne książki, artykuły i poradniki video, a także słuchając innych fotografów, na pewno nie raz spotkasz się z nazwami wielu innych typów światła. Aby łatwiej było Ci włączyć się w rozmowę, zrozumieć pewne zależności i samemu wykorzystać różne opcje, pomyśleliśmy, że warto wypunktować kilka dodatkowych terminów.
Światło zastane
Światło zastane to inaczej światło otoczenia. Nie zostało one dodane do sceny przez fotografa. Może tworzyć je słońce, ale też uliczne latarnie lub żarówki stosowane w pomieszczeniach.
Światło dodane
O świetle dodanym mówimy zawsze wtedy, gdy fotograf lub filmowiec decyduje się na wykorzystanie światła innego niż zastane. W tej kategorii znajdziemy więc lampy błyskowe i oświetlenie studyjne.
Światło odbite
Jak wspominaliśmy już wcześniej, uzyskanie miękkiego światła wiąże się z odbiciem go od jakieś powierzchni. Może to być blenda, parasolka lub dyfuzor, ale także biały sufit. Ze światła odbitego będziemy korzystać, aby zmiękczyć cienie i zminimalizować liczbę odblasków.
Płaskie światło
Nadmiar rozproszonego oświetlenia może doprowadzić do sytuacji, gdy tracimy w kadrze szczegóły i głębię. Mówimy wówczas o tym, że światło jest płaskie. Są sytuacje, gdy będzie ono pożądane, ale na ogół jest ono uznawane za nudne i mało ciekawe.
4 rodzaje światła w fotografii studyjnej
Istnieje jeszcze jeden popularny podział, na który możesz trafić. Tym razem dotyczy on roli jaką pełnią poszczególne źródła światła. Każdy fotograf, który chce rozwijać swoje umiejętności prędzej, czy później zaczyna myśleć o pierwszym zestawie lamp. Oczywiście są tacy, którzy zaczynają jedynie od 2 urządzeń i dopiero z czasem rozszerzają możliwości domowego studia. Warto jednak pamiętać o tym, że pracując ze sztucznym oświetleniem, wyróżniamy jego 4 podstawowe rodzaje:
- światło główne (kluczowe),
- światło wypełniające,
- światło odcinające (kontra),
- światło efektowe lub oświetlenie tła.
To właśnie z takim zestawem spotkasz się najczęściej, gdy zapiszesz się na kurs lub zaczniesz oglądać tutoriale na YouTube. Posiadanie 4 lamp o różnym przeznaczeniu nie jest na szczęście obowiązkowe. Jesteśmy przekonani, że metodą prób i błędów można stworzyć niesamowite zdjęcia i filmy, posiadając zaledwie 1 lub 2 lampy. Każde kolejne urządzenie to nowe możliwości, opcje i połączenia. Wielu twierdzi jednak, że najlepiej uczyć się świadomej pracy ze światłem od małego setupu, który z czasem można rozszerzać. Kilka podstawowych ustawień z różnymi źródłami światła znajdziesz w poniższym poradniku:
Do tego tematu wrócimy jeszcze w najbliższym czasie na naszym blogu. Porozmawiamy wówczas także o różnych kierunkach padania światła. Teraz wróćmy jednak do światła miękkiego.
Jak zmiękczyć światło domowymi sposobami?
Magia fotografii polega na tym, że zanim dojdziesz do poziomu pełnej klatki z zestawem kilku obiektywów i profesjonalnie wyposażonego studia, możesz tworzyć niesamowite rzeczy, eksperymentując z tym, co Cię otacza. Aby zmiękczyć światło, możesz wykorzystać kilka ciekawych patentów, które nie wymagają wizyt w sklepie fotograficznym. Oto nasze propozycje:
CHMURY — Wystarczy wyjść z domu, gdy na niebie pojawiają się chmury, a nie będzie Ci potrzebny żaden dyfuzor, aby skorzystać z rozproszonego światła.
ŚCIANY I SUFITY — Duża biała powierzchnia z powodzeniem sprawdzi się do odbijania światła słonecznego lub dodanego.
GOLDEN HOUR — Czas po wschodzie i przed zachodem słońca to najlepsza pora na robienie zdjęć z pięknym miękkim światłem. Gratis dostajecie też jego charakterystyczny złoty odcień.
PAPIER ŚNIADANIOWY — Jeśli potrzebujesz softboxa, ale zamiast sklepu fotograficznego, masz dostęp tylko do osiedlowej Żabki, kup papier śniadaniowy. Umieść go przed lampą i ciesz się światłem zmiękczonym za grosze!
Profesjonalne modyfikatory światła
Zakładając, że pogoda nie jest sterowana pilotem, golden hour nie trwa przez cały dzień, a Żabka może być zamknięta, wzięliśmy też pod uwagę kilka nieco bardziej profesjonalnych rozwiązań. Oto, po jakie akcesoria i modyfikatory możesz sięgnąć, aby zmiękczyć światło:
BLENDA — Rozkładana obręcz, na której naciągnięty jest biały materiał, pozwoli swobodnie odbijać światło (słoneczne i zastane). Bardzo często możemy spotkać też blendy w innych kolorach. Złota odbija światło, dodatkowo je ocieplając, a srebrna dodaje nieco więcej kontrastów.
DYFUZOR / ODBŁYŚNIK — Jeśli pracujesz z lampą błyskową, możesz skorzystać ze specjalnego narzędzia, które pomaga odbić światło. Niewielki kolisty dyfuzor wykonany z mlecznego tworzywa (tu również dostępne są inne kolory oferujące dodatkowe funkcje) zakłada się na flesz, aby zmiękczyć światło.
PARASOLKI — Parasolki dostępne są w wielu różnych wariantach, podobnie jak blendy. Lampy często oferują specjalny otwór, w którym można je umieszczać. Parasolki sprawiają, że światło „rozlewa się” na boki.
SOFTBOX — Mówiąc kolokwialnie, jest to po prostu blenda w formie kwadratowego lub prostokątnego pudła. Światło odbija się w jego wnętrzu, a Ty możesz zastosować różną ilość warstw tkaniny, przez którą przenika, oświetlając później obiekt.
SOFTBOX OKTAGONALNY — W fotografii portretowej popularne są softboxy ośmiokątne. Zapewniają one ładniejsze odbicie w oku modela lub modelki.
A może lampa z wbudowanym dyfuzorem?
Jeśli nie masz ochoty na domowe zabawy w budowanie dyfuzorów, a ograniczona przestrzeń powstrzymuje Cię przed inwestowaniem w softboxy, gridy i blendy, jest jeszcze trzecia droga, którą możesz wybrać. Tak, miękkie światło można uzyskać bez dodatkowych akcesoriów. Wystarczy kupić lampę, która posiada już wbudowany dyfuzor. Będzie to najlepsze i najwygodniejsze rozwiązanie, gdy zależy Ci na tym, aby pojawić się na planie i w ciągu kilku minut mieć wszystko gotowe.
Nie bylibyśmy sobą, gdybyśmy nie przemycili tu małej rekomendacji. Robimy to jednak (oczywiście jak zawsze 😇) w dobrej wierze – naprawdę trudno będzie Ci znaleźć urządzenie oferujące tak dużą powierzchnię miękkiego światła, w tak przystępnej cenie! Poznaj lampy Air Artha: model podstawowy oraz nieco większy wariant XL.
Newell Air Artha: Świetny sposób na miękkie światło bez blendy
Lampa LED Newell Air Artha XL zapewnia ogromną swobodę twórczą podczas pracy ze światłem na planie filmowym lub fotograficznym. Jego kąt ustawisz dzięki ruchomej tarczy blokowanej za pomocą mocnych śrub. Urządzenie posiada również wbudowany dyfuzor, zapewniający przyjemne i miękkie światło, bez konieczności stosowania dodatkowych akcesoriów. Temperaturę barwową z łatwością wyregulujesz w zakresie od 3200 K do 5600 K. Co jeszcze? Zdalne sterowanie za pomocą pilota, praca w obrębie 3 grup i 40 kanałów, zasilanie z gniazdka lub za pomocą akumulatorów NP-F oraz pokrowiec zapinany na suwak. Jeśli rozglądasz się za wszechstronną lampą oferującą miękkie światło, koniecznie weź pod uwagę ten model. Nie pożałujesz.
Mamy nadzieję, że dzisiejszy artykuł pomoże Ci lepiej przygotować się do pracy ze światłem lub zainspiruje do nowych eksperymentów, jeśli masz już za sobą pierwsze kroki w tej dziedzinie. Jak zawsze zachęcamy do odwiedzania naszych mediów społecznościowych i dzielenia się swoimi zdjęciami i filmami. Czekamy na Twoje prace na Instagramie oraz Facebooku, razem z naszą fantastyczną newellową społecznością!
Credits: Sven Brandsma, Ray Hennessy, Paweł Czerwiński,Nicolas Lafargue, Aleksander Dummer, Maxime Bhm, Kenny Eliason
